Tiyatromuzda Tarih Konuşmaları dizisinin XXVII. oturumu Esra Dicle’nin “Tiyatro ve Propaganda: Halkevleri Dönemi Tiyatro Ortamı 1932-1951″ başlıklı konuşmasıyla 13 Mayıs Salı günü Yapı Kredi Kültür Sanat Loca salonunda gerçekleştirildi. Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Kemalist modernleşmenin en önemli amacı, Batı normlarına dayalı yeni bir Türk kimliği inşa etmekti. Bu süreçte, müzik, resim, mimari, heykel ve tiyatro gibi alanlar, ulusal kimlik ve bilinç aşılamak için etkili araçlar hâline geldi. Modern ulus-devlet bu alanlardaki faaliyetleri, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ile ekonomik, bürokratik ve idari ilişkileri olan Halkevleri bünyesinde merkezileştirdi. Özellikle 1932 ile 1944 yılları arasında Halkevleri’nde devletin ihtiyaçlarına uygun yeni bir yurttaş tipini oluşturmak amacıyla yazdırılmış 100’ün üzerinde oyun sahnelendi. Ancak Halkevleri’nin bu yoğun ve merkezî faaliyetlerine rağmen modern ulus-devletin ilkeleriyle çeşitli alanlarda-nedenlerle çatışmalar yaşayan Yakup Kadri, Nâzım Hikmet, Necip Fazıl, Fatma Nudiye, Nezihe Muhittin ve Halide Edip gibi yazarlar da tiyatro aracılığıyla eleştirilerini dile getirdiler. Bu bağlamda Esra Dicle konuşmasında tek parti dönemindeki tiyatro polikaları Halkevleri faaliyetleri odağında ele alınırken, sayılan isimler çerçevesinde de karşıt-muhalif söylem ve estetiklerle oluşturulan tiyatronun niteliklerine yakından bakarak tek parti döneminin tiyatro ortamının estetik-politik dinamikleri ve gerilimleri tartışmaya açtı.
Esra Dicle
Lisans, Yüksek Lisans ve Doktora derecelerini Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünden aldı. Doktora tezi “Resmî İdeoloji Sahnede / Kemalist İdeolojinin İnşasında Halkevleri Dönemi Tiyatro Oyunlarının Etkisi, İletişim Yayınları’ndan yayımlandı. İkinci kitabı Ben Yüz Çiçekten Yanayım / Nâzım Hikmet Tiyatrosunda Metinler-Türler-Söylemler, İmge Yayınları’ndan çıktı. 2022 yılında Edebiyatın Duygu Haritası ve Osmanlı Sahnesi-19 yy Çok Dilli Osmanlı Komedyasından Üç Metin kitaplarını Dergâh Yayınları için hazırladı. 2005 yılından bu yana Boğaziçi Üniversitesi’nde Türkçe Dersleri Koordinatörlüğü’nde Doçent Öğretim Görevlisi olarak görev yapıyor; Türk Dili derslerinin yanında modern tiyatro, uyarlama kuramı ve teatrallik üzerine de çeşitli dersler veriyor.
Moderatör: Noyan Ayturan